ΠΡΩΤΗ ΚΑΙ ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΗ ΓΕΝΙΑ

ΤΩΝ ΠΟΙΗΤΩΝ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ:

ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ ΚΑΙ ΕΡΩΤΙΚΟΙ ΠΟΙΗΤΕΣ

Την πρώτη µεταπολεµική γενιά λογοτεχνών της Θεσσαλονίκης τη σφράγισε η ποίηση και είχε πολιτικό-κοινωνικό προσανατολισµό. Τρεις σηµαντικοί ποιητές, ο Μανόλης Αναγνωστάκης, ο Κλείτος Κύρου και ο Πάνος Θασίτης, εµφανίστηκαν σχεδόν αµέσως µετά τη Γερµανική Κατοχή και θέλησαν να µιλήσουν µέσα από τα ποιήµατά τους για τις πολιτικές τους πεποιθήσεις, για τις οποίες αγωνίστηκαν, αλλά κυρίως για την απογοήτευσή τους από την ήττα των αριστερών δυνάµεων του Εµφυλίου, για την ποικιλόµορφη διάψευση των ιδανικών τους, για τους συντρόφους τους που έχασαν άδικα τη ζωή τους και τέλος για τις τύψεις τους, καθώς έβλεπαν ότι µε τον χρόνο άρχισαν κι αυτοί να συµβιβάζονται µε τη νέα τάξη πραγµάτων που δηµιουργούνταν στη χώρα µας µετά την επικράτηση καπιταλιστικών προτύπων ζωής, αφού άλλα πίστευαν κι άλλο δρόµο είχε επιλέξει η Ιστορία.

Για να το κατορθώσουν αυτό εισήγαγαν στην ποίησή τους πολλά πεζολογικά στοιχεία και παρακάµπτοντας τον υπερρεαλισµό στράφηκαν στην πρόσφατη παράδοση του τόπου και κυρίως στον Καρυωτάκη (ιδίως ο Αναγνωστάκης µε τον ιδιόμορφο πεσιµισµό του και ο Θασίτης µε την πολιτικά σατιρική του διάθεση), χωρίς αυτό να σηµαίνει ότι δεν δανείστηκαν στοιχεία και από τον µοντερνισµό.

Το πρώιμο έργο των Αναγνωστάκη και Κύρου κυρίως, αναφέρεται σε πολύ μεγάλη συχνότητα σε πρόσωπα και σημεία που συνδέονται με τα βιώματά της ταραγμένης νεότητάς τους. Στις μετέπειτα ποιητικές συλλογές τους επιχειρείται αφενός μια προσπάθεια σύνδεσης με τις κοινές θεματικές της γενιάς τους και αφετέρου ένας διάλογος με ποιητικές φωνές που λειτουργούν ως πρότυπα (Καβάφης, Σεφέρης, Ρίτσος, Έλιοτ και Καρυωτάκης).

Το έργο του Αναγνωστάκη χάραξε το δρόμο της προσωπικής αναζήτησης του καθενός, άνοιξε νέες διόδους και δημιούργησε τις κατάλληλες προϋποθέσεις για επανατοποθετήσεις και προβληματισμούς. Το ύφος του, προσωπικό, γεμάτο υπαινιγμούς και αποσιωπήσεις, άλλοτε με πικρή ειρωνεία και άλλοτε με συγκρατημένη οργή, εκτός από τη διάψευση εκφράζει και τη βαθιά απογοήτευση της γενιάς του.

Αργότερα οι τρεις τους µε αρχισυντάκτη τον Αναγνωστάκη, αποτέλεσαν τον πυρήνα του περιοδικού Κριτική (1959-1961), µέσα από τις σελίδες του οποίου υπεραµύνθηκαν της ελευθερίας της έκφρασης των λογοτεχνών, που δεν µπορεί να υπάρξει µε κοµµατική σκοπιµότητα και καθοδήγηση.

Η δεύτερη µεταπολεµική γενιά ποιητών της Θεσσαλονίκης κάνει την εµφάνισή της τη δεκαετία του 1950. Παράλληλα με τους «πολιτικούς» εμφανίστηκαν και οι ποιητές του ερωτικού αδιέξοδου, Ντίνος Χριστιανόπουλος, Νίκος Αλέξης Ασλάνογλου και Γιώργος Ιωάννου, που αποτέλεσαν τον πρώτο και βασικό πυρήνα του λογοτεχνικού και καλλιτεχνικού περιοδικού Διαγώνιος (1958-1983), µε εκδότη και διευθυντή τον Χριστιανόπουλο. Η Διαγώνιος, στα μέσα της δεκαετίας του '50 συσπείρωσε αξιόλογους λογοτέχνες και κριτικούς και συγκρότησε έναν ξεχωριστό, από κάθε άποψη, λογοτεχνικό και εικαστικό πυρήνα.

Οι ποιητές αυτοί, που από πολιτική άποψη υπήρξαν ουδέτεροι, δεν ένιωθαν καταπιεσµένοι ιδεολογικά, αλλά κοινωνικά, λόγω της ερωτικής τους ιδιαιτερότητας. Στράφηκαν εποµένως στον άλλο πόλο της πρόσφατης λογοτεχνικής µας παράδοσης, που είναι ο Καβάφης και δηµιούργησαν κι αυτοί µια εξοµολογητική ποίηση, στην οποία ενσωµατώνουν και επιρροές από νεωτερικές φωνές, ντόπιες και ξένες. Η µεταπολεµική αυτή τοµή στην ποίηση της Θεσσαλονίκης, µε τη στροφή της προς την πρόσφατη ελληνική παράδοση (Καρυωτάκης, Καβάφης), υπήρξε αναµφίβολα και ρήξη προς τους Αθηναίους ποιητές της γενιάς του 1930, που εισήγαγαν στα ελληνικά γράµµατα ευρωπαϊκά κυρίως πρότυπα.

Ο Ασλάνογλου έγραψε σχετικά με τη συγκρότηση της τριάδας των ερωτικών ποιητών της Θεσσαλονίκης: «Μερικοί νέοι ποιητές έψαχναν το δρόμο τους μέσα στη σύγχυση και την αταξία της εποχής, ένα δρόμο που έπρεπε οι ίδιοι να ανοίξουν αν ήθελαν να επιβιώσουν. Τι του έκανε να συσπειρωθούν και να αγωνιστούν συνειδητοποιώντας την ανάγκη της αλλαγής; Πρώτα πρώτα η αίσθηση ότι ήταν διαφορετικοί από τους προγενέστερους και πως κανένα έτοιμο αισθητικό καλούπι δεν θα μπορούσε να φορμάρει την ουσία της ποίησής τους. Οι νέοι ποιητές του '50 ήθελαν να μιλήσουν για το προσωπικό τους δράμα που δεν φαίνονταν να οσφραίνονταν οι παλιότεροι».

Ο Ασλάνογλου έγραψε για την πίκρα της μοναξιάς, που είναι πανταχού παρούσα στο έργο του, τη μελαγχολία ενός ανεκπλήρωτου έρωτα και για τα ασφυκτικά πλαίσια της ατομικής του οδύνης. Ήταν με άλλα λόγια απόλυτα εναρμονισμένος με το μονωτικό κλίμα που καλλιέργησε η ερωτική γενιά της Θεσσαλονίκης στη μεταπολεμική εποχή των θρυμματισμένων ιδανικών.

Τα ποιήματα του Ιωάννου προαναγγέλλουν το πεζογραφικό του έργο, καθώς εμπεριέχουν τους θεματικούς άξονες που τον απασχόλησαν αργότερα και στα πεζά του κείμενα. Οι ποιητικές συνθέσεις του χαρακτηρίζονται από εξαιρετική λιτότητα, ακριβολογία και νοηματική συμπύκνωση.

Στο έργο του Χριστιανόπουλου, από τη δημοσίευση της συλλογής «Εποχή των Ισχνών Αγελάδων» (1950), ο ρεαλισμός ακολουθεί από κοντά το πρότυπο της καβαφικής ποίησης. Η λαϊκή τοπογραφία αναμιγνύεται με ιστορικά σύμβολα και θεμελιώνεται ένας ιδιότυπος ρεαλισμός που θα συνοδεύει εξακολουθητικά το έργο του ποιητή. Ο Χριστιανόπουλος άλλοτε σχολιάζει την εμπορευματική αίσθηση της καθημερινής ζωής, ενώ άλλες φορές είναι σαρκαστικά ειρωνικός και καταγγελτικός.

Οι δύο τάσεις που αναφέρθηκαν, η πολιτικο-κοινωνική και η ερωτική, υπάρχουν βέβαια σε πανελλήνια κλίµακα, ωστόσο το ενδιαφέρον στην περίπτωση της Θεσσαλονίκης είναι πως παίρνουν έναν ειδικότερο χαρακτήρα, µια πιο συγκεκριµένη µορφή ή ιδιοµορφία, η οποία καθορίστηκε από τους τοπικούς όρους.

Το ερώτημα που εγείρεται εδώ είναι γενικότερο και αφορά την άποψή µας για τη λογοτεχνία: αν πρέπει να είναι προσωποκεντρική ή αν, χωρίς να χάσουµε το ενδιαφέρον για τα πρόσωπα, πρέπει να δούµε τα φαινόµενα που υπερβαίνουν τα πρόσωπα, το σύνολο των κειµένων, αλλά και τα ρεύµατα που καθορίζουν τα κείµενα.

Βασιλική Δραγούνη

1^ο Φεστιβάλ Λόγου, Τέχνης & Δημιουργίας

Πνευματικό Κέντρο Πετρούπολης, Ιούνιος 2018

ΩΡΙΑΙΑ ΑΤΡΑΚΤΟΣ

Υπάρχει άραγε ένας χαρακτηρισμός

γι' αυτήν την αίσθηση του να είσαι μακριά

-πέρα από αμοιβαία εξασφαλισμένες καταστροφές

κι από παρηκμασμένες ουτοπίες;

Ίσως τόσο μακριά από οτιδήποτε

μπορείς να του προσδώσεις μια περιγραφή

-σαν να 'χεις παρεισφρήσει σε μια νέα

γεωγραφική ζώνη ή ωριαία άτρακτο;

Υπάρχει άραγε μια λέξη γι' αυτό το αδιέξοδο συναίσθημα

του να είσαι παρατηρητής σε κάποια πόλη-φάντασμα

-από εκείνες που χρησίμευσαν, δεκαετίες πριν,

ως πεδία πρακτικής ψυχρού πολέμου;

Βασιλική Δραγούνη

ΑΥΤΗ Η ΜΟΝΑΧΙΚΗ ΑΓΑΠΗ

Ήταν ένα εξεζητημένο πράγμα

αυτή η μοναχική αγάπη,

από φτερά φτιαγμένη

κι από το κρύο φως του φεγγαριού,

από μακρινούς στεναγμούς

κι από παλιές θλίψεις.

Ήταν πρώτα τα φτερά

που έφυγαν από τους ώμους

και μπλεχτήκαν στα κλαδιά των δέντρων

και στα σύννεφα

κι έπεσαν μετά με τη βροχή

στο λασπωμένο δρόμο.

Κι ήταν ύστερα τα μάτια

που δεν πίστεψαν στη μεταμόρφωση

κι οι ώμοι

που ξέχασαν εκείνο το παλιό το βάρος

και δεν αναρωτήθηκαν ποτέ

ξανά αν θα πετάξουν.

Βασιλική Δραγούνη

ΤΟ ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ ΤΗΣ ΑΥΤΑΠΑΤΗΣ

Υπαρξιακές ανεπάρκειες

σαν πεινασμένα πουλιά

κραυγάζουν στα δέντρα.

Βολικές προσκολλήσεις

συσσωρεύονται ασθματικά

στο άκαμπτο κενό.

Ψήγματα επιβαλλόμενων επιθυμιών

διαθλώνται ετερόκλητα

στο άβολο χάος της επανάπαυσης.

Ετεροχρονισμένες αυταπάτες σέρνουν βήματα

σχήματα και σύμβολα

της απώλειας του τίποτα.

Ρίγη βροχής ακολουθούν τα ίχνη τους για λίγο

και σαν φτερά στον άνεμο

τα διασκορπούν ανύποπτα.

Βασιλική Δραγούνη

ΑΟΡΑΤΕΣ ΥΦΕΣ

Τοιχογραφία ελαφιού διάτρητου από βέλη

-αλεξικέραυνα ελάσματα κάτω από φορτισμένα σύννεφα

σαν άκαμπτα φτερά σε θέση απογείωσης

μέσα στο ακαθόριστο σκοτάδι

του αμίλητου πέτρινου δάσους

όπου οι θύτες επιτίθενται απρόσμενα. 

Εκεί, που ο άγραφος νόμος της φύσης
ορίζει γλαφυρά το νόημα του παντός,

ο αέρας βαρύς από την υγρασία της άπνοιας

η ατμόσφαιρα πυκνή από ιστορία και από μύθο.

Κι άξαφνα η καμπάνα του πρωινού ξεθωριάζει την τοιχογραφία

με το πρώτο φως να παρασέρνει τις αόρατες υφές της.

Απελευθερώνεις την εικόνα με μια λέξη.

Βασιλική Δραγούνη

ΑΡΧΕΓΟΝΟ ΣΧΗΜΑ

Η ελπίδα είναι το γεράκι

που εκπαίδευα για χρόνια

να γλιστρά απ' το δερμάτινό μου γάντι

κι ανοιγοκλείνοντας τις προεκτάσεις του

να αποφεύγει με άλματα ουτοπικής κουκκίδας

τον γκρεμό των διαστάσεων

της πραγματικότητας.

Κάποια μέρα, ευγνώμων

για την μακρά υπακοή,

έλυσα τα επίκτητα δεσμά του,

πέταξα το γάντι μου μακριά

κι έμεινα να το παρακολουθώ να γεύεται

τις αποχρώσεις του ανέμου

και να θρυμματίζει με ταχύτητες φωτός

την αδιάλλακτη ανυπαρξία του ορατού.

Λίγες μέρες αργότερα

το γεράκι μου πήρε το αρχέγονο σχήμα

της παιδικής του μορφής

κι επέστρεψε υποταγμένο

στο δερμάτινό μου γάντι

σαν να μην πέταξε ποτέ για να γνωρίσει

μιαν άλλη ζωή.

Βασιλική Δραγούνη

Η ΒΑΛΙΤΣΑ

Αποδημητικά πουλιά

με άναρθρο βλέμμα

και κάτι σαν άγγιγμα

από φτερούγες στους ώμους

ξεστράτισαν απ' τα υψίπεδα

του λογικού προσχήματος

κρατώντας ανυπότακτα

τους ύπουλους φόβους.

Γέρικες κουκουβάγιες

με ράμφη μισάνοιχτα

νυχθημερόν καραδοκούν

στου κόσμου τους δρόμους

με ένα ακόμη όνειρο

μέσα στη βαλίτσα

κι έναν κορμό

γεμάτο φόνους.

Βασιλική Δραγούνη

ΤΕΤΑΡΤΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ

Τετάρτη Συμφωνία:

μία σχεδόν οδυνηρή επιτυχία υπογραμμίζει εμφατικά

τις αγχωδίες των σιωπηλών συναινέσεων

και τη ματαιοδοξία των πρόσκαιρων ευκαιριών

που τρέχουν με λαχανιασμένα ποδοβολητά

πίσω από τις πατέντες του ακαταλόγιστου

για να καταλήξουν στα σκουπίδια της ιστορίας

χωρίς καμία επίκληση στις ακούσιες αποσιωπήσεις

χωρίς καμία υπέρβαση στο άσμα της έκστασης

χωρίς καμία -επιπλέον- βαρβαρική πλειοδοσία

για το εξιλαστήριο χειροκρότημα του πλήθους.

Βασιλική Δραγούνη

ΤΑ ΑΒΑΣΤΑΧΤΑ ΑΝΑΜΕΣΑ

Οι σε βάθος καταδύσεις

στα ναυάγια της λογικής

αδυνατούν να παραβιάσουν

το άσυλο του ακαταλόγιστου.

Τα φθαρμένα σημεία

υποδόριας στίξης

δεν ευνοούν νίκες

εκ των υστέρων ανώφελες.

Ασήμαντες λέξεις στήνουν χορούς

κατρακυλώντας με άλματα

στα αβάσταχτα ανάμεσα

γης και αέρα.

Είναι το ακαταλόγιστο

ζιζάνιο διψασμένο

που καίγεται στον ήλιο

όλη μέρα.

Βασιλική Δραγούνη

ΤΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ ΤΗΣ ΦΩΤΙΑΣ

Άτρωτα άκρα βυθισμένα στις φλόγες

που αποκορυφώνονται και πνίγονται στην τέφρα

διαγράφουν μία νέα εποχή

στις παρυφές της στέρεας γης.

Οι άνεμοι αναστενάζουν

σαρώνοντας με τις κινήσεις τους

τη σύνταξη του τοπίου.

Οι αδηφάγες μέρες

δεν ανοίγουν πια τα μάτια

προς τον ήλιο

καθώς καπνοί, ως επικοί ανεμοστρόβιλοι

περιτυλίγουν με αέρα τη φωτιά

σαν τους Ομηρικούς θεούς ανεξιχνίαστοι

και ανικανοποίητοι.

Βασιλική Δραγούνη

ΚΟΚΚΙΝΟΣ ΛΟΦΟΣ

Υπήρχαν εκατοντάδες άνθρωποι

πάνω στον κόκκινο λόφο

που στέκονταν αγναντεύοντας

το πεδίο της καταστροφής.

Ήταν κάτι που με βρήκε απροετοίμαστη.

Δεν μπορούσα να επιστρέψω, 
ο δρόμος ήταν δύσβατος.

Τμήμα του ουρανού παγιδευμένο 
σε ανταύγειες φθινοπώρου

κι εγώ να ταξιδεύω εκεί, 
πάνω σε δυο φτερά χελιδονιού

διαρκώς ταλαντευόμενη μεταξύ αλήθειας και πλάνης,

μεταξύ ελπίδας, που δίνει υπόσταση στο όραμα

και τρόμου, που αδράχνει τα μελλούμενα,

μεταξύ λογικής, προσηλωμένης στων καιρών τα μηνύματα

και παραφροσύνης, υποταγμένης στη βουλή του πάθους,

γεμίζοντας ένα κενό στην ψυχή που έκανε θόρυβο

σαν ανεμοστρόβιλος.

Πετούσα πάνω από ένα πεδίο συντριμμιών

που κάποτε ήταν κήπος.

Συνήθιζα να περπατώ μέσα σ' αυτόν

αναζητώντας το οικείο φως,

θαυμάζοντας τα περίτεχνα κιγκλιδώματα

και τα αδιέξοδα του λαβυρίνθου

που στοίχειωναν τις μνήμες των άλλων ανυποψίαστα

προσπαθώντας να περιφράξω τον εαυτό μου

από βέβηλες επιδρομές,

πιστεύοντας ότι μπορώ να ακούσω τις ψυχές που αναχωρούν

από πράγματα άνευ σημασίας

-αντικείμενα πεσμένα από τις τσέπες του χρόνου,

θλιβερά κατάλοιπα αρχαίων ιστοριών.

Η φωνή μου αδύναμη,

επικαλείται οντότητες χωρίς όνομα

μα παρασύρεται από τον ανεπίστρεπτο άνεμο

του παρελθόντος.

Στριφογυρνώ στον ύπνο μου με απόγνωση,

παλεύοντας να αποδιώξω της λήθης το ψέμα.

Τίποτα δεν είναι πειστικό πια.

Εγκαταλείπω κάθε προσπάθεια

και επιστρέφω ως θεατής

στον κόκκινο λόφο.

Βασιλική Δραγούνη

ΣΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ

Κόκκινο ξανά

και ξανά και ξανά

σαν επαναλαμβανόμενη ηχώ

στους τοίχους του χρόνου.

Όσες φορές προσπαθώ να περιγράψω

το κόκκινο του ουρανού σου

τόσες φορές στάζουν αιμόφυρτες οι λέξεις

κόκκινα κύματα

στα χρώματα των άστρων.

Πόσες φορές σου έχω πει

ότι εγώ είμαι το κόκκινο

ενώ εσύ όχι;

Εγώ είμαι το κόκκινο

στις παπαρούνες

και στο φαραωνικό αίμα,

στον Άλφα του Κενταύρου

και σε μια ματωμένη δύση.

Εγώ είμαι

το κόκκινο του ουρανού σου.

Μια στάλα κόκκινο

στο απέραντο του μπλε.

Βασιλική Δραγούνη

ΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΜΠΛΕ

Ακόμη κι αν ήξερα

όλα όσα ξέρω τώρα

δεν θα έκανα περισσότερα

ή ίσως ναι.

Μαθήματα που πέρασα

με υψηλό βαθμό

παρέμειναν τα διδάγματα

του παρελθόντος.

Έσκαψα το δρόμο μου

θάβοντας παλιές τύψεις,

καταστροφές και γενναιότητες

για να φτιάξω ένα πέρασμα στο τώρα.

Πρόσφερα το πνεύμα μου

σαν έσχατη υποταγή

για ένα καταφύγιο

ή για μια καλύτερη εικασία.

Αλλά το κόκκινο δεν είναι μπλε

το αδιόρατο δεν είναι φανερό

το τίποτα δεν είναι αρκετό

και δεν σκοράρεις με μηδέν.

Και η ζωή εξακολουθεί να είναι

πολύ συχνά ένα χάος.

Βασιλική Δραγούνη

ΚΟΚΚΙΝΗ ΓΡΑΜΜΗ

Τραβάω πίσω μου μια κόκκινη γραμμή

σε αποχρώσες ενδείξεις,

συνωστισμένες σκέψεις,

σκιώδεις αποκλίσεις

και ασύμμετρες συνθέσεις.

Πρέπει να επιστρέψω στην ακτή,

στην καθαρότητα της θάλασσας,

στον απέραντο τρόπο.

Βασιλική Δραγούνη

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ

ΠΝΟΕΣ ΛΟΓΟΥ & ΤΕΧΝΗΣ, ΤΕΥΧΟΣ 30-31

1.  Η  «Πτήση στο Φως» είναι η πρώτη σας ποιητική συλλογή. Ποιες είναι οι πηγές της έμπνευσής σας και το περιεχόμενο αυτών των ποιημάτων;

Καταρχάς, ευχαριστώ για την πρόσκληση, είναι χαρά μου να φιλοξενούμαι στις σελίδες του Περιοδικού «Πνοές Λόγου και Τέχνης».

Η ποίηση κατέχει σημαντικό ρόλο στη ζωή μου χωρίς να την εξαντλεί, κατευθύνει αμετάκλητα την ύπαρξή μου και τη ματιά μου στον κόσμο.  Έχω συμμετάσχει σε αρκετές ανθολογίες, η  «Πτήση στο Φως» είναι η πρώτη ατομική μου ποιητική συλλογή.

Έμπνευση αποτελούν, για μένα, οι αισθητηριακές εικόνες, οι ονειρικές μνήμες, οι στιγμές έντασης, αλλά και ότι συμβαίνει στο άμεσο περιβάλλον μου. Οτιδήποτε με στεναχωρεί ή με προβληματίζει με εμπνέει. Καμία ποίηση άλλωστε, ακόμα κι εκείνη η φαινομενικά απομακρυσμένη από αυτές τις προβληματικές, δεν μπορεί να είναι αποστασιοποιημένη από τα γεγονότα του κόσμου στον οποίο απευθύνεται.

Το περιεχόμενο των ποιημάτων μου έχει να κάνει με τη διερεύνηση του ατέρμονου χώρου που εκτείνεται μεταξύ σκέψης και μνήμης, την αέναη περιπλάνηση της αίσθησης που ξεθωριάζει ανάμεσα στα σημάδια του κόσμου, την αίσθηση της απουσίας όταν γίνεται ένα με το γήινο πεπερασμένο των ανθρώπων.

Προσπαθώ, στα όρια του εφικτού, να πραγματοποιήσω ή τουλάχιστον να υπονοήσω, μια διαφορετική διαδρομή στο Φως, εκεί όπου η απουσία γίνεται άνεμος και ελευθερία, μέσα από προσεγγίσεις και απόπειρες μικρών συνεχών κατολισθήσεων, διακινδυνεύοντας το απόλυτο σκοτάδι, το οποίο ελλοχεύει πάντα ένα βήμα πέρα από το επιτευχθέν αποτέλεσμα.

2.  Τι νομίζετε ότι μπορεί να προσφέρει σήμερα ο ποιητικός λόγος;

Πιστεύω ότι ο ποιητικός λόγος μπορεί να πει τα πάντα, είναι μια ζωντανή και παλλόμενη καρδιά πάντα διαχρονική και σύγχρονη, ένα σώμα λέξεων που μιλάει για ελπίδα και μέλλον με εργαλεία που είναι μόνο δικά της και που τη διαφοροποιούν από κάθε άλλη μορφή ανθρώπινης δραστηριότητας, όπως άλλωστε κάθε τέχνη που σέβεται τον εαυτό της.

«…κι έπειτα βλέπεις ότι χωρίς τις λέξεις, τίποτα δεν αποκτά υπόσταση…
Εκεί απάνω σε βρίσκει η ποίηση», όπως λέει και ο Τίτος Πατρίκιος (Σε βρίσκει η ποίηση, Αθήνα 2012, σελ. 22). Η ποίηση δίνει υπόσταση σε συναισθήματα που αποτελούν μέρος αναπόσπαστο της ηθικής περιπέτειας που λέγεται ανθρώπινη ζωή, δίνει διέξοδο στην αδιάκοπη ανάγκη να καταλάβουμε τον εαυτό μας, τους άλλους και την θέση μας στον κόσμο. Μέσω της ποίησης ανιχνεύουμε το νόημα μέσα στη γενική ασάφεια που μας περιλαμβάνει, αλλά και τον ίδιο μας τον εαυτό «με τη λιγότερο στενόχωρη έννοια», όπως λέει ο Σεφέρης (Δ. Καψάλης, Ο Γιάννης Μόραλης και η ποίηση, περ. Εντευκτήριο, τχ. 99, Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2012, σελ. 70-71).

Ειδικά σε εποχές κρίσης έχουμε πιο πολύ ανάγκη την διατήρηση της συνοχής μέσα απ’ τη δημιουργία. Το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια πολλοί άνθρωποι γράφουν, σημαίνει ότι το χρειάζονται. Ακόμα κι έναν αναγνώστη να κερδίσει ένα ποίημα, να αισθανθεί ο αναγνώστης πως τον αφορά, και μόνο για τον λόγο αυτόν αξίζει να υπάρχει αυτό το ποίημα. Άλλωστε, το κάθε δημιούργημα γίνεται έργο τέχνης, όταν σταματά να είναι προσωπικό, όταν αφορά και άλλους, όταν και άλλοι συμμετέχουν με συναισθήματα δικά τους, όταν, με άλλα λόγια, γίνεται συλλογικό.

Ωστόσο, αν κάποιος πιστεύει ότι η ποίηση θα αλλάξει τον κόσμο, απλά εξαπατά τον εαυτό του και τους αναγνώστες, ο κόσμος αλλάζει μόνο με τη δύναμη της θέλησης και των ιδεών και με τον αγώνα της καθημερινής δέσμευσης, τα ποιήματα μπορούν μόνο να μας θυμίζουν ποια δομικά στοιχεία είναι απαραίτητα στην προσπάθεια αναδόμησης του κόσμου, ποια δεν μπορούμε να ξαναχρησιμοποιήσουμε και ποια είναι εκείνα που θα πρέπει να κρατήσουμε, πράγματα που όλοι, ασυνείδητα, κουβαλάμε μέσα μας και που καμία θεωρητική αρχιτεκτονική δεν θα μπορούσε ποτέ να εκφράσει.

3.  Σας έχουν επηρεάσει Έλληνες και ξένοι ποιητές;

Όλοι οι ποιητές που έχω διαβάσει, με έχουν επηρεάσει. Ό,τι και να διαβάσω, να ακούσω ή να δω, θα με επηρεάσει αναπόφευκτα. Είτε θετικά είτε αρνητικά. Διαβάζοντας ποίηση συστηματικά, μπορεί κανείς να αναζητήσει τους δασκάλους του, τις ποιητικές πυξίδες ενός σταθερού και, από ένα σημείο και  μετά, τεχνοτροπικού  προσανατολισμού. Θα ήταν χρήσιμο, ωστόσο, αυτή η αναγνωστική διαδρομή να γίνεται ακολουθώντας τη διαδοχή των ποιητικών γενιών.

Οι πρώτοι μου προσανατολισμοί προήλθαν από τα διαβάσματα του Καβάφη, του Σεφέρη, του Λειβαδίτη και του Σαχτούρη. Στάθηκα εκστασιασμένη στο «Μονόγραμμα» του Ελύτη,  επίσης στον στίχο του Καβάφη: «Τιμή σ' εκείνους όπου στην ζωή των ώρισαν και φυλάγουν Θερμοπύλες». Για συναισθηματικούς λόγους θα αναφέρω επίσης τον Καρυωτάκη, τον Σαραντάρη και τον Χριστιανόπουλο.

Όσον αφορά στους ξένους ποιητές, ανέκαθεν με γοήτευε η σκοτεινή, άλλοτε δυσνόητη και μυστηριώδης ποίηση των λεγόμενων «Καταραμένων Ποιητών» Μπωντλαίρ, Βερλαίν και Ρεμπώ, η οποία αναμοχλεύει τα ανθρώπινα πάθη και οδηγεί τις σκέψεις των ανθρώπων  σε δύσβατα μονοπάτια, ποίηση η οποία δεν φοβόταν να ακροβατεί, με ένα διεισδυτικό και τολμηρό τρόπο, μεταξύ κολάσεως και παραδείσου. Ποιητές που λάτρεψα είναι επίσης ο Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα, ο Φερνάντο Πεσσόα και ο Πάμπλο Νερούδα.

Όλοι τους, σε διαφορετικό ο καθένας βαθμό, συνέβαλαν στον προσδιορισμό του περιγράμματος, στο εσωτερικό του οποίου βρήκα τον τρόπο να αναγνωρίσω την έκταση, τις δυνατότητές και τις παρεκκλίσεις της δικής μου φωνής.

4.  Ποια  θέματα σας ελκύουν περισσότερο;

Τα θέματα που με ελκύουν περισσότερο και που αποτελούν για μένα πηγές έμπνευσης είναι συγκεκριμένα, αλλά αστείρευτα.  Θα έλεγα πως το φως, η ψυχή, ο έρωτας, η ζωή, ο πόνος του ανθρώπου, η μοναξιά, ο θάνατος και το επέκεινα του θανάτου συμπληρώνουν τον καμβά που πάνω του υφαίνεται η θεματογραφία μου.

Ειδικότερα θεωρώ πως το φως, ευεργετικό και απεριόριστο, έχει την ιδιότητα να λυτρώνει την ψυχή από τη συννεφιά και την κατάθλιψη, πως ο πόνος και η χαρά αποτελούν εκφάνσεις του έρωτα και πως ο ίδιος ο έρωτας είναι η πιο αστείρευτη πηγή έμπνευσης και δημιουργίας.

Οι μικρές πληγές επίσης έχουν τη θέση της κινητήριας δύναμης για δημιουργία. Εάν έλειπαν οι μικρές καθημερινές πληγές και η μόνιμη ενασχόλησή μας με αυτές, να τις φυλάμε για να μην κλείσουν, τότε θα έσβηνε η φλόγα της  Ιδέας που μετουσιώνεται σε λέξη και λόγο.

Θέματα επίσης όπως η ψυχή και ο θάνατος είναι οι ακρογωνιαίοι λίθοι του στοχασμού, ο πυρήνας από όπου πηγάζουν οι πιο δημιουργικές μας δυναμικές, από όπου αναβλύζουν οι περισσότερες ιδέες για να γίνουν ποίηση.

Αν  η ποίηση δεν τραφεί με αίμα και με πνεύμα καλό, αν δεν διαβάσουμε Έργα Ποιητών, αν δεν βυθιστούμε από αγάπη στην απόλυτη μοναξιά για να γράψουμε, δεν θα υπάρξει ποτέ ποιητική γραφή και δημιούργημα.

5.  Μιλήστε μας για τον τρόπο γραφής σας και την εξέλιξή του.

Θεωρώ πως η ποίηση δεν είναι ένα δώρο έμφυτο αλλά μια γλώσσα μυστική, που κατακτά κανείς σιγά σιγά, μια αναζήτηση συγγενειών και αποκλίσεων, μία συνεχής, καθημερινή άσκηση, καμωμένη με προσοχή, θέληση για υπέρβαση και θάρρος.

Η ποίηση καθεαυτή δεν διδάσκεται: μπορούν να διδαχθούν οι τεχνικές, οι ρητορικές, οι μορφές, τα είδη, όπως επίσης μπορεί κανείς να παρακολουθήσει την ιστορική της εξέλιξη, την αλληλεπίδραση με άλλους τομείς της έκφρασης, αλλά μόνο εκ των υστέρων, γιατί ειδάλλως όλα αυτά καταλήγουν σε μια παρακαταθήκη άψυχων γνώσεων, αν δεν έχει προηγηθεί εκείνη η άλλη ματιά γύρω από τον κόσμο.

Η ποίηση θέλει χρόνο. Στην πρώτη φάση, της γραφής, προσπάθησα να αποφύγω την καθοδήγηση, το «πρέπει να…». Στην δεύτερη φάση, της επεξεργασίας, να αποφύγω να προδώσω το γλωσσικό μου αίσθημα.

Ένας πυκνόφυλλος λόγος, μια συμπυκνωμένη γραφή, είναι πρωταρχικό κριτήριο για την καλή ποίηση. Τα άλλα  κριτήρια είναι η σφυρηλατημένη με συναίσθημα ποιητική λέξη και η μουσική λυρική σκέψη.

Θέλει λιτότητα η ποίηση, λακωνικότητα και ακρίβεια στα εκφραστικά της μέσα. Αυτοπειθαρχία και έλεγχο της φλυαρίας. Πλοκή των εσώτερων σχέσεων με ενδείξεις, με σημειολογικά υπονοούμενα. Άλλες φορές με ισορροπίες, άλλες φορές χωρίς. Κι ύστερα, προχωρώντας προς το τέλος, έρχεται η έκπληξη: η υπέρβαση.

Κι όλα αυτά με εργαλείο τις λέξεις, με αυτές παίρνει το θέμα μορφή και υπόσταση. Λέξεις παλλόμενες, ζωντανές, που φτιάχνουν μεταξύ τους σχέσεις, αρμονικές ή ανταγωνιστικές, μες στη ζωντάνια της σελίδας που μας μιλά. Λέξεις που χτίζουν την αισθητική του ποιήματος.

«Και πώς μας βρίσκει η ποίηση;» αναρωτιέται ο ποιητής.

«Και πώς μας βρίσκει η έμπνευση;» αναρωτιέμαι εγώ, αν επιτρέπεται τον ποιητή να παραφράσω..

Σας ευχαριστώ πολύ.

Βασιλική Δραγούνη

Περιοδικό Πνοές Λόγου & Τέχνης «Όταν η Ποίηση συνάντησε τη Ζωγραφική», Τεύχος 30-31, καλοκαίρι 2017