ΠΡΟΒΛΕΨΙΜΕΣ ΜΕΤΑΒΛΗΤΕΣ
Στην αρχή η γη
δεν ήταν τίποτα άλλο
από ένα βιοσύστημα
με κακής ποιότητας αέρα.
Στη συνέχεια ανέλαβε η βαρύτητα
η υποκείμενη έλξη
μυριάδες περιγραφικοί όροι
μέτρα, μορφές, μοτίβα και ρυθμοί
και απεριόριστη ποικιλία απόψεων
αποτυπώνοντας κάθε προβλέψιμη μεταβλητή
σαν κάτι νέο στον ανυποψίαστο κόσμο μας.
Βασιλική Δραγούνη
ΠΟΛΥΧΡΩΜΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ
Πολιτικοί άνεμοι φυσούν
υπόσχεση και ελπίδα
και χείμαρροι ψευδών ειδήσεων
κάνουν τους δικούς τους κύκλους
ανύψωσης και πτώσης
επιστρατεύοντας
πολύχρωμες απόψεις
και εικονικές συμμετοχές
πραγματικών συναισθημάτων
σε ουτοπικές επιδιώξεις.
Βασιλική Δραγούνη
Artwork: Marc Chagall "Circus
Horse", 1964
ΠΟΙΗΣΗ ΚΙΚΗΣ ΔΗΜΟΥΛΑ
ΤΟ ΛΙΓΟ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ
Ο ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Ο έρωτας,
όνομα ουσιαστικόν,
πολύ ουσιαστικόν,
ενικού αριθμού,
γένους ούτε θηλυκού ούτε αρσενικού,
γένους ανυπεράσπιστου.
Πληθυντικός αριθμός
οι ανυπεράσπιστοι έρωτες.
Ο φόβος,
όνομα ουσιαστικόν,
στην αρχή ενικός αριθμός
και μετά πληθυντικός:
οι φόβοι.
Οι φόβοι
για όλα από δω και πέρα.
Η μνήμη,
κύριο όνομα των θλίψεων,
ενικού αριθμού,
μόνον ενικού αριθμού
και άκλιτη.
Η μνήμη, η μνήμη, η μνήμη.
Η νύχτα,
όνομα ουσιαστικόν,
γένους θηλυκού,
ενικός αριθμός.
Πληθυντικός αριθμός
οι νύχτες.
Οι νύχτες από δω και πέρα.
Από την συλλογή της Κικής Δημουλά ΤΟ ΛΙΓΟ
ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ, Εκδόσεις Στιγμή, 1990
Artist: Christopher Thompson (detail)
ΠΟΙΗΣΗ ΚΙΚΗΣ ΔΗΜΟΥΛΑ
ΤΟ ΛΙΓΟ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ
ΑΠΟΣΙΩΠΗΤΙΚΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ
Στ’ αγκίστρια του απογεύματος,
στ’ αγκάθια των χρωμάτων,
έχουν πιαστεί και κρέμονται εικόνες.
Απ’ τη ζωή μας μέσα κι έξω απ’ τη ζωή μας
και σπαρταράν χωρίς αλληλουχία:
εικόνα μιας βροχής
και δίπλα εικόνα γέφυρας βράδυ
και στη σειρά, εικόνα προσώπων,
χωρίς όχθες και χωρίς πέρασμα.
Αλλά λίγο να τις κουνήσει ανόητα ο άνεμος
συγχέονται.
Κι έχεις μια εικόνα
προσώπων
πάνω σε γέφυρα
βράδυ
με βροχή.
Από την συλλογή της Κικής
Δημουλά ΤΟ ΛΙΓΟ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ, Εκδόσεις Στιγμή, 1990
Artwork: Leonid Afremov THE BRIDGES OF AMSTERDAM - Palette Knife Oil Painting On Canvas
ΠΟΙΗΣΗ ΚΙΚΗΣ ΔΗΜΟΥΛΑ
ΤΟ ΛΙΓΟ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ
ΣΗΜΕΙΟ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΕΩΣ
άγαλμα γυναίκας με δεμένα χέρια*
Όλοι σε λένε κατευθείαν άγαλμα,
εγώ σε πρσφωνώ γυναίκα κατευθείαν.
Στολίζεις κάποιο πάρκο.
Από μακριά εξαπατάς.
Θαρρεί κανείς πώς έχεις ελαφρά ανακαθήσει
να θυμηθείς ένα ωραίο όνειρο πού είδες,
πώς παίρνεις φόρα να το ζήσεις.
Από κοντά ξεκαθαρίζει το όνειρο:
δεμένα είναι πισθάγκωνα τα χέρια σου
μ’ ένα σκοινί μαρμάρινο
κι η στάση σου είναι η θέλησή σου
κάτι να σε βοηθήσει να ξεφύγεις
την αγωνία του αιχμάλωτου.
Έτσι σε παραγγείλανε στο γλύπτη:
αιχμάλωτη.
Δεν μπορείς
ούτε μια βροχή να ζυγίσεις στο χέρι σου,
ούτε μια ελαφριά μαργαρίτα.
Δεμένα είναι τα χέρια σου.
Και δεν είν’ το μάρμαρο μόνο ο Άργος.
Αν κάτι πήγαινε ν’ αλλάξει
στην πορεία των μαρμάρων,
αν άρχιζαν τ’ αγάλματα αγώνες
για ελευθερίες και ισότητες,
όπως οι δούλοι,
οι νεκροί
και το αίσθημά μας,
εσύ θα πορευόσουνα
μες στην κοσμογονία των μαρμάρων
με δεμένα πάλι τα χέρια, αιχμάλωτη.
Όλοι σε λένε κατευθείαν άγαλμα,
εγώ σε λέω γυναίκα αμέσως.
Όχι γιατί γυναίκα σε παρέδωσε
στο μάρμαρο ο γλύπτης
κι υπόσχονται οι γοφοί σου
ευγονία αγαλμάτων,
καλή σοδειά ακινησίας.
Για τα δεμένα χέρια σου, πού έχεις
όσους πολλούς αιώνες σε γνωρίζω,
σε λέω γυναίκα.
Σε λέω γυναίκα
γιατ’ είσ’ αιχμάλωτη.
Από την συλλογή της Κικής Δημουλά ΤΟ ΛΙΓΟ
ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ, Εκδόσεις Στιγμή, 1990
*Πρόκειται
για το μαρμάρινο γλυπτό του Κωνσταντίνου Σεφερλή που βρίσκεται στην Πλατεία
Τοσίτσα της Αθήνας, στο πάρκο μεταξύ Πολυτεχνείου και Εθνικού Αρχαιολογικού
Μουσείου. Η αναφορά στο εξωκειμενικό αυτό στοιχείο γίνεται, επειδή στο ποίημα η
παράσταση της αλυσοδεμένης γυναίκας προσλαμβάνεται όχι ως ιστορική και εθνική
αλληγορία, αλλά ως σύμβολο της κοινωνικής καταπίεσης του γυναικείου φύλου.
ΠΟΙΗΣΗ ΚΙΚΗΣ ΔΗΜΟΥΛΑ
ΤΟ ΛΙΓΟ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ
ΟΙ ΑΠΟΔΗΜΗΤΙΚΕΣ ΚΑΛΗΜΕΡΕΣ
Άρχισε ψύχρα.
Το γύρισε ο καιρός σε αναχώρηση.
Η πρώτη μέρα του Σεπτέμβρη
ξοδεύτηκε σε κάποια υδρορροή.
Ως χθες ακόμα όλα έρχονταν.
Ζέστες, η διάθεση για φως,
λόγια, πουλιά,
πλαστογραφία ζωής.
Γονιμοποιούνταν κάθε βράδυ τα φεγγάρια,
πολλοί διάττοντες έρωτες
ήρθαν στον κόσμο τον περασμένο μήνα.
Τώρα, η γνωστή ψύχρα
κι όλα να φεύγουν.
Ζέστες, πουλιά, η διάθεση για φως.
Φεύγουν τα πουλιά, ακολουθούν
τα λόγια,
η μία ερήμωση τραβάει πίσω της την άλλη
με λύπη αυτοδίδακτη.
Ήδη αποσυνδέθηκε το φως από την επανάπαυση
κι από τις καλημέρες σου.
Τα παράθυρα ενδίδουν.
Το χέρι του μεταβλητού κλείνει τα τζάμια,
άλλοι λεν ως την άνοιξη,
άλλοι φοβούνται δια βίου.
Κι εσύ τί κάθεσαι;
Καιρός να μπεις κι εσύ στα αλλαγμένα.
Να γίνεις ό,τι αναρωτιόμουν πέρυσι:
«ποιος ξέρει τ’ άλλο μου φθινόπωρο;»
Καιρός να γίνεις «τ’ άλλο μου φθινόπωρο».
Άρχισε ψύχρα.
Ρίξε στην πλάτη σου ένα ρούχο αποδημίας.
Από την συλλογή της Κικής Δημουλά ΤΟ ΛΙΓΟ
ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ, Εκδόσεις Στιγμή, 1990
Artwork: Paul Cezanne, Apples, 1878-1879
ΠΟΙΗΣΗ ΚΙΚΗΣ ΔΗΜΟΥΛΑ
ΤΟ ΛΙΓΟ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ
Η ΠΕΡΙΦΡΑΣΤΙΚΗ ΠΕΤΡΑ
Μίλα.
Πες κάτι, οτιδήποτε.
Μόνο μη στέκεις σαν ατσάλινη απουσία.
Διάλεξε έστω κάποια λέξη,
που να σε δένει πιο σφιχτά
με την αοριστία.
Πες:
«άδικα»,
«δέντρο»,
«γυμνό».
Πες:
«θα δούμε»,
«αστάθμητο»,
«βάρος».
Υπάρχουν τόσες λέξεις που ονειρεύονται
μια σύντομη, άδετη, ζωή με τη φωνή σου.
Μίλα.
Έχουμε τόση θάλασσα μπροστά μας.
Εκεί που τελειώνουμε εμείς
αρχίζει η θάλασσα.
Πες κάτι.
Πες «κύμα», που δεν στέκεται.
Πες «βάρκα», που βουλιάζει
αν την παραφορτώσεις με προθέσεις.
Πες «στιγμή»,
που φωνάζει βοήθεια ότι πνίγεται,
μην τη σώζεις,
πες
«δεν άκουσα».
Μίλα.
Οι λέξεις έχουν έχθρες μεταξύ τους,
έχουν τους ανταγωνισμούς:
αν κάποια απ’ αυτές σε αιχμαλωτίσει,
σ’ ελευθερώνει άλλη.
Τράβα μία λέξη απ’ τη νύχτα στην τύχη.
Ολόκληρη νύχτα στην τύχη
Μη λες «ολόκληρη»,
πες «ελάχιστη»,
που σ’ αφήνει να φύγεις.
Ελάχιστη
αίσθηση,
λύπη
ολόκληρη
δική μου.
Ολόκληρη νύχτα.
Μίλα.
Πες «αστέρι», που σβήνει.
Δεν λιγοστεύει η σιωπή με μια λέξη.
Πες «πέτρα»,
που είναι άσπαστη λέξη.
Έτσι, ίσα ίσα,
να βάλω έναν τίτλο
σ’ αυτή τη βόλτα την παραθαλάσσια.
Από την συλλογή της Κικής Δημουλά ΤΟ ΛΙΓΟ
ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ, Εκδόσεις Στιγμή, 1990
Artwork: Vasko Tashkovski, Stone Woman
ΠΟΙΗΣΗ ΚΙΚΗΣ ΔΗΜΟΥΛΑ
ΤΟ ΛΙΓΟ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ
ΔΕΝ ΒΑΡΙΕΣΑΙ
Για να ξημερώσει σ' ένα δάσος
πρέπει πρώτα να βγει στον άμβωνα του κόσμου
ένα πουλί
και να ζητήσει τον άρτον τον επιούσιον,
δήθεν πως κελαϊδάει.
Nα τρέξει ένα αμήν από δέντρο σε δέντρο,
ψίθυρος ανιδιοτελείας δήθεν.
Aπ' τις μεγάλες πέτρες
θ' ανέβει ένα λιβάνι ήμαρτον.
Aπό κει και πέρα ξεμυτίζει η λεπτομέρεια
κι η βεβαιότης πως αφήσαμε πίσω τη νύχτα.
Λίγο σαν περισκόπια υψώνονται
οι άκρες των τηλεγραφόξυλων
μήπως πλέει μακριά καμιά είδηση,
βγάζει απ' τη θήκη του το αγκάθι ο πυράκανθος,
κι ένα καμπουριασμένο μονοπάτι
παραπατάει και γράφεται.
Aπό τους γύρω όγκους πέφτει η μάσκα
και ησυχάζεις: ξεκαθαρίζει
τι είναι Πεντέλη, τι Yμηττός
και τι απομένει μύτη φόβου.
Tο χρώμα της ελιάς,
μουντό κι ολιγόλογο,
βλεφαρίζει στα φύλλα
κι είναι ευκαιρία μ' αυτό να προσδιορίσεις
μάτια ακαθορίστου χρώματος που λέμε.
Eπουσιώδης βέβαια εκκρεμότης
μα, που όσο να 'ναι, βασανίζει.
Έτσι και τα προσδιορίσεις,
μας έρχεται ολόκληρο το φως
κι αστενοχώρητο
σαν ένα δεν βαριέσαι.
Από την συλλογή της Κικής
Δημουλά ΤΟ ΛΙΓΟ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ, Εκδόσεις Στιγμή, 1990
Artwork: Roger Fry, 1915
ΠΟΙΗΣΗ ΚΙΚΗΣ ΔΗΜΟΥΛΑ
ΤΟ ΛΙΓΟ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΧΕΡΙΟΥ
Εδώ, απέφυγες την περιπέτεια
να ξαναϋπάρχεις
κι είναι το χέρι σου μόνο
στην τετράγωνη νύχτα της φωτογραφίας.
Σαν ανάσταση σκίζει το χάρτινο σύμπαν
μονάχο κι ανεβαίνει,
σαν αίφνης
που αίρει το λίγο του κόσμου.
Με τέσσερα επί τέσσερα ουρανό πού ξεκινάει;
Αλλ’ είναι η ασφυξία των διαστάσεων
ο σπόρος των θαυμάτων.
Περιστρέφω τη φωτογραφία,
γιατί προκαλεί εθισμό
η παρατεταμένη χρήση των θαυμάτων.
Εδώ μοιάζει χέρι
που κόπηκε από σώμα χορευτού
την ώρα που έλεγε ώπα,
γιατί άλλη στροφή θα ετοίμαζε η ψυχή
κι άλλη θα μπόρεσε το σώμα.
Αντίρροπος ρυθμός που σπάζει
το μέλος και τα μέλη.
Περιστρέφω τη φωτογραφία.
Χέρι που βαδίζει
στον ήσυχο στενόμακρο Σεπτέμβρη
των πολλών και βουβών αληθειών.
Εδώ, το χέρι που θα χάραζε
ένα καλή αντάμωση
στην πρώτη πέτρα των ανθρώπων.
Ευχή που πιάνει αν φυτευτεί
σε γη φωτογραφίας μόνο.
Με μια ελάχιστη κίνηση
το χέρι αλλάζει πάλι
επαγγελίες αιωρήσεως.
Τώρα, όμοιο με χάδι ανοδικό
στα μακρινά μαλλιά μιας μνήμης.
Αχ, τι θα τις κάνει τόσες ομοιότητες
γι’ αυτόν τον έναν κόσμο;
Αφήνω τη φωτογραφία να πέσει.
Και το χέρι σου μένει
παλάμη ανεστραμμένη
σε κάποια χειρομάντισσα νεφέλη,
που το διαβάζει:
μαζί του δεν βλέπει να με δένει
καμιά συνεργασία στα βάρη
Μαζί δεν θα σηκώσουμε
μήτε νεκρόν,
μήτε λουλούδι
από κάτω.
Από την συλλογή της Κικής Δημουλά ΤΟ ΛΙΓΟ
ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ, Εκδόσεις Στιγμή, 1990
Artwork: Helene Funke, Träume, 1913 / Belvedere, Wien
ΠΡΟΑΙΣΘΗΣΗ
Τεντώθηκε στα πόδια μου
με νύχια που γαντζώθηκαν στο δέρμα -
ένα απειλητικό σημάδι της στοργής
των γνήσιων αιλουροειδών.
Τα στενεμένα μάτια της
δεν ανοιγόκλεισαν
αλλά τα νύχια έσκαψαν βαθύτερα.
Θα μπορούσα να αισθανθώ το εύρος συχνότητας
των εγκεφαλικών κυμάτων της
να μεταδίδεται σε αόρατη τροχιά
κάπου πιο πάνω από τον πλανήτη μας.
Μέσα στο μυαλό μου ψιθύρισε αχνά
"Όχι "ο πλανήτης σου"
για πάντα, καλή μου".
Και υπήρχαν περισσότερα, πολύ περισσότερα
μα τα έσβησε από τον εγκέφαλό μου
με το εξωπραγματικό της βλέμμα.
Βασιλική Δραγούνη
B MOVIE
Παγιδευμένος σε ταινία δευτέρας διαλογής
χωρίς σεναριογράφο, σκηνοθέτη
γκαρνταρόμπα, αμοιβή ή ημερομηνία κυκλοφορίας
με κακούς ηθοποιούς -
ο καθένας ένα γιγαντιαίο αστέρι στο
καβούκι του
που παπαγαλίζουν αυτοαναφορικούς διαλόγους
Παγιδευμένος σε ταινία δευτέρας διαλογής
χωρίς ήρωες, πλοκή, κορύφωση ιστορίας
και χειρότερα ακόμα - χωρίς τέλος
πόσους υποστηρικτές και καλοθελητές
πρέπει να παρακάμψεις
για να φύγεις από αυτήν την ταινία;
Βασιλική Δραγούνη
ΑΓΓΕΛΟΙ ΑΠΟ ΣΤΑΧΤΗ
Άγγελοι από στάχτη, έρχονται με θάνατο στα κόκαλα,
έρχονται με χρόνια γεμάτα δοξασίες. Είναι εύθραυστοι.
Δεν ταιριάζουν στον κόσμο. Σκορπίζουν στον υγρό αέρα.
Φοράνε τη βροχή σαν αμνησία.
Είναι ο γκρίζος αέρας που αναπνέεις και σε πνίγει,
που σε κρατά δέσμιο σε μια χίμαιρα που αποκαλείς απελπισία.
Αναγεννιούνται στις σκιές που τους ακολουθούν με τόση
προθυμία.
Είναι διάσπαρτοι μέσα σου
σαν μια θυσία στις δεισιδαιμονίες της πίστης.
Βασιλική Δραγούνη
Η ΤΕΛΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΥΚΛΟ
Και ο χρόνος εξακολουθεί να ξετυλίγεται
σαν αρχέγονη σπείρα
σαν τελεία σε έναν κύκλο
σαν πτερύγιο καρχαρία που κυκλώνει το μυαλό.
Καθρεφτίζεται με ανεπιτήδευτη ηρεμία
στα ρολόγια της βιασύνης
και δεν μετρά τίποτε άλλο
παρά τον χρόνο που του δίνουμε.
Βασιλική Δραγούνη
Artwork: Joan Miró, "Oiseaux Dans
l’Espace", 1968
ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΜΑΣ ΨΕΜΑ
Το σώμα μας, η επιλογή μας
το αυτοκίνητό μας, η οδική αγωγή μας
τα όπλα μας, οι απώτεροι σκοποί μας
ο θάνατός μας, η δικαίωσή μας.
Tο βασικό μας δικαίωμα, η επικράτειά μας
το προνόμιό μας, η απάθειά μας
ο αξιώσεις μας, το κύριο μέλημά μας
η αυτοκτονία μας, η παράπλευρη ζημιά μας.
Το σώμα μας, η επιλογή μας
το αυτοκίνητό μας, η οδική αγωγή μας
ο θάνατός μας, η δικαίωσή μας
το μεγάλο μας ψέμα.
Βασιλική Δραγούνη
Η ΟΜΟΡΦΗ ΑΔΙΑΦΟΡΙΑ ΤΟΥ ΣΕΠΤΕΜΒΡΗ
Όμορφη αδιαφορία του Σεπτέμβρη!
Όλες οι πομπώδεις υποθέσεις της σεζόν
διαποτίζουν τον αέρα.
Το καλοκαίρι έχει εκπληρώσει τις ευθύνες του:
όνειρα αυθυποβολές επιθυμιών ασίγαστων
έτοιμα τώρα για συγκομιδή
και τα κονσερβοποιημένα πάθη αποθηκεύτηκαν
σε βάζα στο κελάρι.
Όμορφη αδιαφορία του Σεπτέμβρη!
Επιβραδύνει τον Τροχό του Χρόνου
όσο περισσότερο μπορεί,
αποφασισμένος να κρατήσει χαρακτήρα,
αποστάσεις κι ό,τι άλλο χρειαστεί
για να βγει κι ετούτος ο χειμώνας.
Βασιλική Δραγούνη
ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΜΕΣΑ ΜΑΣ
Σε αυτόν τον αυτοκινητόδρομο που ταξιδεύω σήμερα
έχω βρεθεί τόσες φορές σε προηγούμενες περιπλανήσεις
στο δρόμο μου για κάπου αλλού,
πλάι μου άλλοι επιβάτες πάνε το δικό τους δρόμο
όπου κι αν βρίσκεται.
Αυτός ο αυτοκινητόδρομος ήταν κάποτε μια δίοδος,
ένας δρόμος που έβγαινε έξω απ’ την πόλη,
μια αναπτυσσόμενη εμπορική οδός,
ένα τσακισμένο μονοπάτι βαγονιών,
μια διαδρομή σε έναν σύγχρονο χάρτη
όπου έχασαν τμήματα του εαυτού τους
παλιοί και νέοι ταξιδιώτες.
Κάποιοι δεν επέστρεψαν ποτέ
και κάποιοι άλλοι ένιωσαν αναγκασμένοι να επιστρέψουν
στο μέρος όπου το ταξίδι τους ξεκίνησε
σκέφτομαι καθώς οδηγώ
σε αυτό το μοναχικό τμήμα του αυτοκινητόδρομου
κοντά στο ηλιοβασίλεμα, νομίζοντας ότι τους βλέπω εκεί έξω
φαντάσματα μες στο λυκόφως, να ταξιδεύουν σε ένα τοπίο
χαμένων αναμνήσεων και ένα παρελθόν
που βλέπει τους προβολείς μου να έρχονται σε απόσταση
και εξαφανίζεται πέρα απ’ τους λόφους.
Βασιλική Δραγούνη
ΕΝ ΟΙΔΑ
Ξέρω ότι αν κάτι διαφημίζεται πολύ
μάλλον δεν το χρειάζομαι.
Ξέρω ότι όλοι είναι παράξενοι
μερικοί απλά το κρύβουν πιο καλά από άλλους.
Ξέρω ότι αν δεν πρόκειται να αφήσεις τα σκυλιά να κοιμηθούν
καλύτερα να τα ξυπνήσεις από απόσταση.
Ξέρω ότι η ευτυχία είναι υπερτιμημένη
αλλά την απολαμβάνω.
Ξέρω ότι υπάρχει ομορφιά μέσα στο ανείπωτο
αλλά δεν θα βρω ποτέ τις λέξεις.
Ξέρω ότι, αν και μου αρέσει η άνεση
προτιμώ την αλήθεια - οι πιο πολλοί όχι.
Γνώρισα κάποτε έναν άνθρωπο σε ένα βιβλίο
που μου είπε: "Κανείς δεν βγαίνει ζωντανός".
Ξέρω ότι η ζωή είναι μικρή
αλλά ουδείς γνωρίζει αν αυτό έχει σημασία, τελικά.
Βασιλική Δραγούνη
