Η Βασιλική Δραγούνη και το Κόκκινο μελάνι

Από την Τζένη Κουκίδου και τον Ιστότοπο τέχνης, κουλτούρας και πολιτισμού koukidaki

Link παρουσίασης: 

https://www.koukidaki.gr/2022/10/kokkino-melani1057.html

Γιατί γράφετε; Πώς ξεκινάει η διαδικασία; Ποιο είναι το έναυσμα που σας πυροδοτεί;

Βασιλική Δραγούνη: Το κίνητρο της γραφής μου έχει να κάνει με τους τρόπους με τους οποίους επιταχύνω τη διαδικασία αναγνώρισης και επεξεργασίας ερεθισμάτων σε αυτόν τον άγριο κόσμο των πολλών ευθυνών, τραυμάτων, δίκαιων αιτιών, επιθυμιών, καθώς και της εξάντλησης που προκύπτει από ό,τι είναι καλό και ό,τι είναι κακό.

Η πρόκλησή μου αφορά κυρίως προειδοποιήσεις ενεργοποίησης με αφορμή κάποιες από τις ανείπωτες εμπειρίες που έχουν πάρα πολλοί συνάνθρωποί μας αυτή την εποχή της πυρίτιδας και της οργής.

 

Είστε από τους δημιουργούς που εισπράττουν χαρά μέσα από τη συγγραφική διαδικασία ή ακόμα από εκείνους που θεωρούν μια μέρα χωρίς δημιουργία χαμένη;

Β.Δ.: Το γράψιμο είναι κάτι που αγαπούσα από παλιά, όσο φαινομενικά επιφανειακό κι αν ήταν. Το πιο σοβαρό γράψιμο ακολούθησε μόλις εισήγαγα τη χαρά στην πράξη της γραφής.

Οι χαρές της συγγραφής είναι μεγάλες σε αριθμό, όπως έχω ανακαλύψει. Θεωρώ ότι το γράψιμο με βοηθάει να ξεκαθαρίσω τις καθημερινές, κοσμικές ανησυχίες μου και βάζει τα πράγματα στη θέση τους.

 

Αν έπρεπε να περιγράψετε τη συλλογή «Κόκκινο μελάνι» με μία φράση ή με έναν στίχο, ποια/ποιος θα ήταν;

Β.Δ.: Θα ήταν οι παρακάτω στίχοι από το ομότιτλο ποίημα, με το οποίο ξεκινά η συλλογή:

«Με κερδισμένη υπερηφάνεια νικητού

στάσου στη θέση σου και στόχευσε

αδέσποτες ελπίδες,

σε ανυπότακτες λευκές σελίδες

το κόκκινο μελάνι πιτσιλίζει

την καρδιά του τραγουδιού.».

 

Αν δεν υπήρχε η ποίηση, τι θα μπορούσε να την αντικαταστήσει;

Β.Δ.: Η μουσική. Η ποίηση έχει να κάνει με τον ρυθμό, τη ροή, την έκφραση, τα συναισθήματα, τα βαθύτερα νοήματα, με τον ίδιο τρόπο που η μουσική προσεγγίζει την ανθρώπινη ψυχή με νότες που εκφράζουν προσωπικά συναισθήματα. Υπάρχει ένα μοτίβο επανάληψης, είτε με τη μορφή λέξεων είτε με μουσικές νότες, για να λειτουργήσει ως υπενθύμιση, να δώσει έμφαση... Η επανάληψη δημιουργεί ροή και αυτό είναι που συνδέει τις δύο τέχνες.

 

Παρατηρώ τη συμβολή και τη σημαίνουσα θέση που έχει το κόκκινο στα έργα σας. Τελικά, το κόκκινο είναι το χρώμα της ποίησης;

Β.Δ.: Το χρώμα δεν είναι απλώς ένα διακοσμητικό στοιχείο στο ποίημα. Το χρώμα δημιουργεί μια έκταση μέσα στην οποία θα φυτευτούν περισσότερα κοινά στοιχεία της υλικής φαντασίας. Το χρώμα κάνει αυτόν τον ευφάνταστο χώρο πιο συγκεκριμένο και μεγαλύτερο, του δίνει βάρος, τον κάνει συμπαγή.

Το κόκκινο έχει μια σειρά από συμβολικές έννοιες μέσα στα ποιήματά μου, όπως η ζωή, η υγεία, το σθένος, ο πόλεμος, το θάρρος, ο θυμός, η αγάπη και η θρησκευτική ζέση. Ο κοινός τόπος είναι ότι όλα αυτά, όπως και η ίδια η ποίηση, απαιτούν πάθος.

 

Τώρα, που έχει ολοκληρωθεί η δημιουργική διαδικασία και διαβάζετε τα έργα σας «από έξω», ως αναγνώστρια, τι συναισθήματα σάς φέρνουν οι παρακάτω στίχοι;

«Γράφοντας στον τοίχο, το θέμα άλλαξε»

Β.Δ.: Οι άνθρωποι τείνουν να αναζητούν συνέπεια στις στάσεις και τις αντιλήψεις τους, επομένως η ασυνέπεια που προκύπτει από αντικρουόμενες αξίες ή πεποιθήσεις προκαλεί αισθήματα ψυχικής δυσφορίας.

 

«Η θλίψη μαδημένο κόκκινο τριαντάφυλλο»

Β.Δ.: Όταν βλέπουμε τα πέταλα να πέφτουν από το τριαντάφυλλο με θλίψη, να θυμόμαστε ότι, όπως η ζωή, τα πράγματα μερικές φορές πρέπει να ξεθωριάσουν πριν μπορέσουν να ανθίσουν ξανά.

 

«ένας Πιλάτος ξεπλυμένος και κανένα λάθος»

Β.Δ.: Η αποδοχή της ευθύνης για τις πράξεις μας είναι σημάδι συναισθηματικής ωριμότητας, δείχνει την αυτογνωσία και την πεποίθηση ότι μπορούμε να αλλάξουμε και να μάθουμε από τα λάθη μας. Από την άλλη πλευρά, οι άνθρωποι που δεν πιστεύουν ότι έχουν κάνει κάτι λάθος, δεν έχουν λόγο να αλλάξουν.

 

Τέλος, «Θα αντέξει το μολύβι να κινείται πάνω στο χαρτί;»

Β.Δ.: Η ποίηση έχει τη μοναδική δύναμη να βρίσκει λέξεις για τα άρρητα και τα ανείπωτα, να παρηγορεί αυτούς που υποφέρουν και να δίνει φωνή σε εκείνους των οποίων η ικανότητα να μιλήσουν καταστέλλεται. Είναι αυτονόητο ότι το γράψιμο είναι δύσκολο στις δύσκολες στιγμές. Στην εποχή του πολέμου, συχνά νιώθουμε ότι είναι δύσκολο να βρούμε λόγια για να περιγράψουμε την τραγωδία που βιώνουν οι συνάνθρωποί μας, καθώς και τη δική μας αδυναμία να τη σταματήσουμε. Βρίσκοντας όμως τη δύναμη να κινούμε το μολύβι πάνω στο χαρτί, δίνοντας φωνή στην εμπειρία μας, δίνουμε φωνή και στη δική τους.

 

Σας ευχαριστώ πολύ για τις εύστοχες ερωτήσεις σας που μου έδωσαν την ευκαιρία να μοιραστώ σκέψεις και προβληματισμούς.

Αυτά είπε η Βασιλική Δραγούνη για την ποιητική γενικότερα αλλά και ειδικότερα για τη συλλογή της, Κόκκινο Μελάνι, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Χάρη Τζο Πάτση.

το κόκκινο μελάνι πιτσιλίζει / την καρδιά του τραγουδιού.

Διαβάζοντας το βιβλίο, ξεχωρίζει η αφηγηματική γραφή, ο κοινωνικο-πολιτικός σχολιασμός και ό,τι βιώνει η ίδια ως μέλος μιας κοινωνίας, ό,τι βλέπει. Οι σποραδικές, περιστασιακές ρίμες απλώς υπάρχουν χωρίς ξεκάθαρο στόχο –πέρα απ' το να θυμίζουν στον αναγνώστη την ποιητική χροιά– σε μια, κατά τα άλλα, προσέγγιση ελεύθερου στίχου.

Κοσμική ανθρωποειδική βιομηχανία / χαραγμένη σε άκαμπτο ορθογώνιο πλαίσιο.

Ελπίζω ο πόνος σου να είναι αλεξίσφαιρος.

Γίνεται και σουρεαλιστική, όπως στο Μετά το αμήν, για παράδειγμα. Είναι και προστατική ή/και συμβουλευτική, όπως στο Μεταβαλλόμενες αποχρώσεις. Είναι και πολύ (πάρα πολύ) κόκκινη: η αίσθηση, η φλόγα, το χρώμα που κυριαρχεί στις σελίδες...

Η θλίψη μαδημένο κόκκινο τριαντάφυλλο

Υπάρχει κι ένα πολύ ενδιαφέρον ποιητικό, το Οι αισθήσεις που λάμπουν στο φως, όπου βλέπουμε μια αλυσιδωτή δομή. Ο κάθε στίχος δίνει τη σκυτάλη στον επόμενο μέσα από μια αλληλουχία συνδετικών λέξεων και ως το τέλος. Με μια άλλη προσέγγιση, θα λέγαμε ότι δημιουργεί κάτι σαν λεκτική εξίσωση, δηλαδή το ένα νόημα να σε οδηγεί στο επόμενο κι εκείνο στο μεθεπόμενο κ.ο.κ. Είτε έτσι είτε αλλιώς, η γεωμετρία συνοδοιπορεί με τη γραφή της, με την έκφραση.

Συχνά η άνοιξη και η θλίψη αντιδιαβάλλονται. Ένα καίριο χαρακτηριστικό σε όλη την έκταση των έργων. Στο Σιωπηλή άνοιξη έχουμε την αντίθεση της άνοιξης ως το νέο, το ανθοφόρο, αισιόδοξο κι ελπιδοφόρο με τη θλίψη και στο Της άνθισης και της φθοράς το «παιχνίδι» παίζεται πάνω ακριβώς στην ίδια αίσθηση: η άνθιση σε αντιπαραβολή με τη φθορά. Στο Μια άλλη άνοιξη η εγκατάλειψη και η φθορά υπερνικούν την αναγέννηση κ.π.λ.

Θα συναντήσουμε/θα συναντηθούμε με την απώλεια. Απώλεια ανθρώπων αλλά και εαυτού. Στο τέλος τέλος, το βιβλίο αφορά την θνητότητα που χαρακτηρίζει τον άνθρωπο (όπως άπαντα τριγύρω μας) και τις άμυνες που έχουμε απέναντι στον σκληρό μας βίο.

Ιδανικά, θα ήθελα να έχει γίνει επιμέλεια ώστε να αποφύγουμε τις χασμωδίες, τις συνηχήσεις και τις ανορθογραφίες γιατί, ειδικά στην ποίηση, διαταράσσουν την εμπειρία και μειώνουν την αξία της πένας.

Γενικά, πάντα αξίζει να εξερευνά κανείς τη σύγχρονη λογοτεχνία ειδικά όταν πρόκειται να γνωρίσει μια παραγωγική, ευφάνταστη και ευαίσθητη δημιουργό.

Τζένη Κουκίδου