Συνέντευξη με τη λογοτέχνιδα
Βασιλική Δραγούνη -
ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΕΣ
Στη σημερινή μας παρουσίαση στα πλαίσια της δράσης: «ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΕΣ», θα σας παρουσιάσουμε τη Λογοτέχνιδα, Βασιλική Δραγούνη, η οποία συμμετέχει στην «Εγκυκλοπαίδεια Σύγχρονων Ελλήνων
Λογοτεχνών» και απάντησε στις
ερωτήσεις του Δημοσιογράφου, Λογοτέχνη και Εκδότη του Περιοδικού Κέφαλος, κ.
Πλούταρχου Πάστρα, για το λογοτεχνικό της έργο, τα βιβλία και τη λογοτεχνία.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΔΡΑΓΟΥΝΗ
1. Αν έπρεπε να δώσετε έναν ορισμό για
τη λογοτεχνία, ποιος θα ήταν αυτός;
Η «τέχνη του λόγου» κατά την οποία η σχέση μεταξύ μορφής και περιεχομένου
παρέχει δυνάμει τροφή για σκέψη. Η λογοτεχνία καλλιεργεί τις δυνατότητες της
γλώσσας να μπορεί να σημαίνει περισσότερα απ’ όσα δηλώνει, μέσα από τον διάλογο
που κάθε φορά ανοίγει με τα τεκταινόμενα της εκάστοτε κοινωνικής
πραγματικότητας.
2. Τι μπορεί να προσφέρει η λογοτεχνία
στο σύγχρονο άνθρωπο;
Η λογοτεχνία οδηγεί τον αναγνώστη σε ένα ανεξερεύνητο
κομμάτι του εαυτού του, μεταφέροντάς τον σε κόσμους που δεν θα μπορούσε
διαφορετικά να επισκεφθεί.
Τον προσκαλεί να φανταστεί τον εαυτό του μέσα στην ιστορία και του επιτρέπει να
αναπλάθει τις εικόνες με το δικό του υλικό, τις δικές του εμπειρίες και τις
δικές του προσδοκίες, ενώ ταυτόχρονα τον προκαλεί να βάλει τον εαυτό του στη θέση του χαρακτήρα της
ιστορίας. Όταν αυτό συμβεί, τότε θα μπορέσει να κατανοήσει τον βαθύτερο
συναισθηματικό και ψυχικό του κόσμο. Με άλλα λόγια, αυξάνει την ενσυναίσθηση
του αναγνώστη. Αυτό του δίνει τη δυνατότητα να καταλάβει και τα συναισθήματα
των γύρω του πολύ πιο εύκολα.
3. Η ποίηση στις ημέρες μας δεν έχει τη
θέση που κατείχε παλαιότερα. Για ποιο λόγο πιστεύετε πως συμβαίνει αυτό και πως
θεωρείτε ότι θα είναι το μέλλον της;
Η εποχή μας που χαρακτηρίζεται από το πνεύμα του μεταμοντερνισμού, μέσα από τη
διάλυση του υποκειμένου και των συνεκτικών οραμάτων και από το θρίαμβο του
σχετικού, είναι η εποχή που η ποίηση διαβάζεται λιγότερο σε σχέση με το παρελθόν. Ούτως ή άλλως η ποίηση ακολουθεί τη μοίρα
κάθε τέχνης και εξελίσσεται, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει απαραίτητα βελτίωση ή
άνοδο. Οι ποιητικές συνθήκες σήμερα δεν είναι ευνοϊκές για τους ποιητές –ο
ποιητικός λόγος καθώς και ο ελεύθερος στίχος έχει, όπως όλα δείχνουν,
εξαντλήσει τις δυνατότητές του.
Το σίγουρο είναι ότι επειδή η ποιητική τέχνη έχει σαν βάση της τη φαντασία,
εκείνη τη μαγική δύναμη που μεταπλάθει τις ιδέες σε λέξεις και τις λέξεις σε
συναίσθημα, θα εξακολουθεί να υπάρχει πάντα. Η πνευματικότητα του ανθρώπου
είναι το μοναδικό του όπλο απέναντι στην ισοπέδωση και την παρακμή.
4. Και τώρα μία δύσκολη ερώτηση. Τι
σημαίνει για σας ποίηση;
Δεν είναι εύκολο να οριστεί η έννοια της ποίησης. Ιδιαίτερα η τέχνη αυτή, έχει
πολύ περισσότερη άυλη ουσία σε σχέση με τις άλλες ευγενείς τέχνες. Ας
ανατρέξουμε λοιπόν στην προσωπική πείρα μας. Ποίηση μπορεί να είναι η έκλαμψη μιας κρυμμένης φλόγας ή το αθεράπευτο φως της ψυχής που
κρατιέται φυλακισμένο από τα πάθη και θέλει οπωσδήποτε να δραπετεύσει.
5. Πότε ξεκινήσατε ν’ ασχολείστε με
την τέχνη του λόγου και ποιος ήταν ο λόγος που σας παρότρυνε;
Ξεκίνησα να γράφω αποσπασματικούς στίχους, ποιήματα και διηγήματα από την
εφηβεία μου και σε όλη τη διάρκεια των σπουδών μου, στην Ελλάδα και στο
εξωτερικό. Τα ποιήματα εκείνα για προσωπικούς λόγους, τα κατέστρεψα. Ακολούθησε
μια παύση δέκα ετών. Τώρα διανύω την δεύτερη φάση της δημιουργικής μου πορείας,
στην έναρξη της οποίας τοποθετώ και το ξεκίνημα της «συγγραφικής» μου ηλικίας.
Ο λόγος που με παρότρυνε στην πρώτη φάση ήταν να φυλακίσω την περιέργειά μου
για τη ζωή σ' έναν προσωπικό, δικό μου κόσμο ελευθερίας, στη δεύτερη φάση μια
διαφορετικού είδους αναζήτηση που αναπτύχθηκε μέσα μου, η οποία περιστρεφόταν
γύρω από ερωτήματα συλλογικού νοήματος.
6. Γιατί γράφετε;
Για να απαντήσω στην ερώτησή σας επικαλούμαι στίχους του Σαραντάρη:
«Δεν είμαστε ποιητές σημαίνει φεύγουμε, σημαίνει εγκαταλείπουμε τον αγώνα,
παρατάμε τη χαρά στους ανίδεους».
Γράφω γιατί αγωνιώ να αποτυπώσω εμπειρίες και μνήμες, να εξερευνήσω
ανεξιχνίαστους τόπους της ανθρώπινης ψυχής και να δημιουργήσω νέες
πραγματικότητες. Γράφω γιατί μέσω της ποίησης βρίσκω έναν τρόπο να συνομιλώ πιο
ουσιαστικά με τον άλλον. Γράφω γιατί ακόμα κι έναν αναγνώστη να κερδίσει ένα
ποίημα μου, να αισθανθεί ο αναγνώστης πως τον αφορά, και μόνο για τον λόγο
αυτόν αξίζει να υπάρχει αυτό το ποίημα.
7. Ποια είναι η πηγή της έμπνευσής
σας;
Το φως, το σκοτάδι, οι μικρές καθημερινές πληγές, η ψυχή και ο θάνατος τα οποία
θεωρώ ακρογωνιαίους λίθους του στοχασμού, η αβάσταχτα συνεχής βούληση του ανθρώπου να
ικανοποιήσει ό,τι a priori είναι αδύνατον να ικανοποιηθεί.
8. Με ποιο λογοτεχνικό είδος
ασχολείστε περισσότερο;
Αν και έχω πειραματιστεί με διάφορα είδη γραφής, η ποίηση μου έδωσε την ώθηση
να ταξιδέψω πέρα από τους παλιούς ορίζοντες και η λυτρωτική τελετουργία της
γραφής ενός ποιήματος μου έδειξε πόσο μακριά μπορεί να φτάσει ένα κομμάτι του
εαυτού μου σε σχέση με τα υπόλοιπα.
9. Μιλήστε μας για το λογοτεχνικό σας
έργο.
Και στις δύο ποιητικές συλλογές μου «Πτήση στο Φως» και «Σελήνη στον
Σκορπιό» κυριαρχεί η νοηματική αντίστιξη φως και σκοτάδι, γνώση και άγνοια, αφθαρσία
και φθορά, λέξεις αντίθετες και με διαφορετικά στοιχεία που αντικατοπτρίζουν
την ατέρμονη διαμάχη ανάμεσα στο καλό και το κακό. Δεδομένου ότι το σκοτάδι
είναι η άλλη πλευρά του φωτός καθώς και ότι τα πάντα είναι μεταβάσεις από το
φως στο σκοτάδι και αντίστροφα, η ατέρμονη αυτή διαμάχη ανάμεσα σε φαινομενικά
αντίθετες έννοιες τείνει να είναι ισόπαλη, έχοντας αμφίσημη υπόσταση και
υπερβατική λειτουργία.
10. Πείτε μας λίγα λόγια για το
τελευταίο σας βιβλίο που έχει τίτλο: «Σελήνη στον Σκορπιό».
Η πρόσφατη ποιητική μου συλλογή «Σελήνη στον Σκορπιό» διαπραγματεύεται μύχιες
πτυχές κεντρικών θεμάτων που ταλανίζουν τον άνθρωπο όπως ο έρωτας, η μοναξιά, η
ύπαρξη, ο χρόνος και ο θάνατος με αναφορά για την απόδοσή τους στην πολυεπίπεδη
και υπαινικτική λειτουργία των συμβόλων, τα οποία ακόμη και μέσα από μια
περιγραφή πιστών απεικονίσεων έχουν τη δύναμη να δώσουν την ψευδαίσθηση μιας
προοπτικής σε έναν οπτικό χώρο, συχνά μάλιστα ονειρικής.
11. Πως θα χαρακτηρίζατε τη
λογοτεχνική παραγωγή σήμερα;
Το να διαβάζει κανείς λογοτεχνία δεν είναι μόνο αισθητικό γεγονός αλλά και
πολιτισμικό, διαβάζω για παράδειγμα ελληνική λογοτεχνία για να πιάσω τον σφυγμό
της χώρας του τότε και του σήμερα. Τα τελευταία χρόνια βιώνουμε μία μεγάλη
κρίση, στον πολιτικό, πολιτιστικό, οικονομικό, και κοινωνικό τομέα και η
λογοτεχνία δεν μπορεί να μείνει ανεπηρέαστη από αυτές τις συνθήκες. Δεν είναι
τυχαίο άλλωστε ότι κάνουμε λόγο για «λογοτεχνία της κρίσης». Η κρίση που βιώνουμε γεννά σε πολλούς ανθρώπους το
αίσθημα της αντίδρασης και όταν ένα αίσθημα είναι πολύ ισχυρό, επιλέγει κάθε
φορά εκείνο το λογοτεχνικό είδος το οποίο μπορεί να το διατυπώσει
παραστατικότερα. Είναι γεγονός πως οι εκδόσεις στον χώρο της ποίησης και της
πεζογραφίας αυξάνονται συνεχώς αλλά πέρα από το ταλέντο και τη διάθεση, θα
πρέπει να υπάρχει και μια περιρρέουσα κατάσταση, μια «λογοτεχνική άνοιξη», μια
παρέα ανθρώπων με κοινό όραμα και διεισδυτική ματιά ώστε να μπορούν να
εκφράσουν τις νέες καταστάσεις ευαισθησίας που έχουν διαμορφωθεί και να
βοηθήσουν σε κάποια ανανέωση. Οι εξαιρέσεις δεν μπορούν να σταθούν μόνες.
12. Ποιο θεωρείτε πως είναι το
μυστικό της επιτυχίας ενός Best Seller;
Για εμένα η επιτυχία ενός βιβλίου είναι κάτι το απλό: όταν, αφού το έχουμε
διαβάσει, θέλουμε να το κρατήσουμε. Να το έχουμε. Στη βιβλιοθήκη μας, στο
κομοδίνο μας ή ξεχασμένο πάνω στο γραφείο μας. Όταν αισθανόμαστε, χωρίς να
ξέρουμε γιατί, ότι κάτι μας συνδέει μαζί του, ότι έχει γίνει κομμάτι «αυτού που
είμαστε».
13. Αν
έπρεπε να επιλέξετε ανάμεσα στο έντυπο ή στο ηλεκτρονικό βιβλίο, εσείς ποιο θα επιλέγατε;
Χωρίς να έχω την πρόθεση να υποτιμήσω το ηλεκτρονικό βιβλίο, η μυρωδιά ενός
καινούργιου έντυπου βιβλίου μοιάζει με τη μυρωδιά ενός ψωμιού που μόλις βγήκε
από το φούρνο. Τίποτα δε συγκρίνεται με την ανυπομονησία του αναγνώστη που το
ξεφυλλίζει, μυρίζοντας με βουλιμία τις σελίδες του.
14. Ποια
συμβουλή θα δίνατε σ’ ένα νέο λογοτέχνη;
Τα λόγια του Charles Baudelaire «Να είσαι πάντα ποιητής, ακόμα και στον πεζό λόγο», σε
μια περίοδο όπου τα όρια της ποίησης και της πεζογραφίας ήταν επακριβώς
καθορισμένα.
15. Τώρα ας περάσουμε στην πλευρά του
αναγνώστη. Ποιο είναι το τελευταίο βιβλίο που διαβάσατε;
Το «Μαγικό βουνό» του Thomas Mann, ένα εμβληματικό συμβολικό μυθιστόρημα του ευρωπαϊκού
πνεύματος που αποτελεί μια δυνατή αναγνωστική εμπειρία. Το βιβλίο αυτό συνδυάζει έναν σχολαστικό
ρεαλισμό με βαθύτερα συμβολικά υπονοούμενα τόσο αρμονικά, ώστε μοιάζει
περισσότερο με μουσικό κομμάτι. Είναι ένα βιβλίο που απαιτεί παραπάνω από μία
ανάγνωση καθότι ο τρόπος που έχει συντεθεί θέτει ως στόχο μια βαθύτερη απόλαυση
από τη δεύτερη φορά που το διαβάζει κανείς.
16. Ποιοι είναι οι αγαπημένοι σας
συγγραφείς;
William Blake, Walt Whitman,
Albert Camus, Fernando Pessoa, James Joyce, Gabriel Garcia Marquez, Gustave
Flaubert, Franz Kafka, Irvin Yalom.
Από Έλληνες, Κωνσταντίνος Καβάφης, Νίκος Καζαντζάκης, Οδυσσέας Ελύτης,
Μιχάλης Καραγάτσης, Λιλή Ζωγράφου, Αντώνης Σαμαράκης, Κική Δημουλά, Αλκυόνη
Παπαδάκη.
17. Ποια είναι τ’ αγαπημένα σας
βιβλία;
«Ποιήματα» Κ.Π. Καβάφης, «Ποιήματα» William Blake, «Τέσσερα κουαρτέτα» T. S. Eliot, «Γράμματα σε ένα νέο ποιητή» Rainer Maria Rilke, «O
ηλίθιος» Fyodor Dostoyevsky, «Oδυσσέας»
James Joyce, «Aσκητική»
Νίκος Καζαντζάκης.
* * *
ΧΑΡΤΙΝΑ ΦΤΕΡΑ
(της Βασιλικής Δραγούνη)
Το Κάρμα έκλεισε τις πληγές μου δεκατέσσερις φορές
και με έστειλε να περιστρέφομαι σε ελλειπτικές τροχιές
όπου μπορώ να διακρίνω τα ολογράμματα πιθανών κόσμων,
να αφουγκραστώ την κατάρρευση των ανύπαρκτων ερεισμάτων
του στρεβλωμένου χωροχρόνου,
να νιώσω τα φωνήεντα του ουρανού να βουίζουν
όταν ο Διόνυσος σέρνει τον χορό μας στο χάος του αόριστου,
να δοκιμάσω τη φωτιά μέχρι τα τρίσβαθα της σάρκας
-τα δάχτυλα προκαλούν σπινθήρα στο σημείο επαφής
με κάθε ακατέργαστο ήλιο,
να ψηλαφίσω των ανυπόμονων καιρών το σφυγμό
που φοριέται στωικά στο μανίκι, σαν μεταφυσικό φιλοδώρημα.
Τα χάρτινα φτερά τσακίζονται στο άγονο έδαφος του χρόνου
μα η ζωή συνεχίζεται, έτσι κι αλλιώς
-πολλαπλές ψευδαισθήσεις προσφέρουν τη γλυκιά σωτηρία.
Τώρα, το μόνο που χρειάζομαι είναι ένα ακόμη ψέμα
για να ολοκληρωθεί ο κύκλος.
Ο
ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΕΡΙΜΕΝΕΙ
(της Βασιλικής Δραγούνη)
Η ψυχή συχνά ερωτεύεται
τα πράγματα που βρίσκονται στα πόδια μας.
Το φρέσκο χώμα που είναι τόσο μαλακό
κι ας κρύβει την προσωπική μας αποσύνθεση.
Τα χαρούμενα ερπετά που διασχίζουν
τα δροσερά πεζοδρόμια την αυγή.
Τους ξεθωριασμένους ωκεανούς της αερολογίας
όταν κυλάνε και βρυχώνται.
Τη νωπή ομίχλη που αγκαλιάζει τη γη.
Το λείο δέρμα του πάγου.
Η ψυχή αγαπά
όλα αυτά τα πράγματα.
Ο νους πάλι αγαπά
τα πράγματα που βρίσκονται ψηλά.
Βουνά, αετούς, δέντρα σεκόια.
Τα πλανώμενα βέλη του ανέμου.
Την πεισματική νοοτροπία της αμφιβολίας.
Τις χάρτινες σκαλωσιές της αναθεώρησης.
Το απέραντο άυλο.
Την ιδέα του ουρανού ή την ανάγκη του.
Η ψυχή δεν ανησυχεί για ουρανό,
ο παράδεισος μπορεί να περιμένει.
Ας βγάλουμε τα παπούτσια μας
κι ας κάνουμε τούμπες στη λάσπη.
Μπορούμε να κυλιστούμε μέσα όσο θέλουμε.
Το λέει κι η ψυχή.
Η
ΚΟΛΑΣΗ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ ΜΕΡΟΣ ΦΩΤΕΙΝΟ
(της
Βασιλικής Δραγούνη)
Απεικόνιση δύο κόσμων:
γη - νερό - αέρας
κενό - ακινησία - βάθος,
αινιγματική ύλη που κατακρημνίζεται
μέσα στην καταστροφή του φωτός.
Ποιανού η πίστη φτάνει ως εδώ;
Ποιανού η αμφιβολία;
Κανένα παρεμβατικό μάτι δεν αναζητά
την ώσμωση των μορφών
στις τροπές της χαώδους ιστορίας.
Καμία καταπιεσμένη λέξη
δεν έχει αναδρομική ισχύ
στο συμπαγή χρόνο.
Σιωπή και μοναξιά ευθυγραμμίζονται
με τον κενό χώρο,
εκεί όπου το τελευταίο φως συμφιλιώνεται
με την ασταθή ουσία,
την πολυώνυμη εξορία,
την αδυναμία της επιστροφής.
* * *
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΒΑΣΙΛΙΚΗΣ ΔΡΑΓΟΥΝΗ
Η Βασιλική Δραγούνη γεννήθηκε στην Αθήνα. Έχει σπουδάσει Αγγλική Φιλολογία
στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Ευρωπαϊκή Συγκριτική Λογοτεχνία στο
Πανεπιστήμιο της Γάνδης (Βέλγιο) και έχει μεταπτυχιακό στις Διεθνείς και
Ευρωπαϊκές Σπουδές από το Πανεπιστήμιο Πειραιώς. Εργάζεται στον αεροπορικό
χώρο.
Ποιήματα και διηγήματά της έχουν βραβευθεί σε Πανελλήνιους και Διεθνείς
λογοτεχνικούς διαγωνισμούς και έχουν εκδοθεί σε συλλογικές ανθολογίες ποίησης
και διηγημάτων καθώς και σε λογοτεχνικά περιοδικά.
Ποιήματα και κείμενά της έχουν επίσης δημοσιευθεί σε λογοτεχνικές
ιστοσελίδες και σε ψηφιακές εκδόσεις του διαδικτύου.
Έχει εκδώσει τις ποιητικές συλλογές:
"Πτήση στο Φως" (Αθήνα: Εκδόσεις Πνοές Λόγου και Τέχνης, 2017)
και
"Σελήνη στον Σκορπιό" (Αθήνα: Εκδόσεις Πνοές Λόγου και Τέχνης, 2018).
Είναι διαχειρίστρια της λογοτεχνικής ιστοσελίδας:
* * *
