ΟΨΕΙΣ ΤΟΥ ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΟΥ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2025

«ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ»

 

Το διήγημα «Συλλεκτικά Αντικείμενα», το οποίο έλαβε το 1ο Βραβείο επιστημονικής φαντασίας στον διαγωνισμό Larry Niven 2024, πραγματεύεται τις απεριόριστες δυνατότητες και επιπτώσεις της νέας γενετικής, αγγίζοντας τις κοινωνικές και ηθικές γραμμές που χαράσσονται -ή αφήνονται αχαρτογράφητες- σε αυτή τη διαρκώς μεταβαλλόμενη επιστημονική επικράτεια.

Σε μια εποχή όπου η τεχνολογική πρόοδος καλπάζει πιο γρήγορα απ’ ό,τι μπορεί η κοινωνία να κατανοήσει και να αναλύσει τις συνέπειές της, το διήγημα διερευνά με τόλμη ακανθώδη ζητήματα: την εκτίμηση των κινδύνων που απορρέουν από τη γονιδιακή έρευνα, την ηθική διάσταση της αναπαραγωγιμότητας στην επιστήμη αλλά και τη σκοτεινή πλευρά της γνώσης, όταν αυτή αποσπάται από το πλαίσιο της υπευθυνότητας.

Ο κεντρικός ήρωας, Μπέντζαμιν Μπάρτον, είναι ανιχνευτής επιστημονικών πατεντών, ένας συλλέκτης διανοητικής ιδιοκτησίας την οποία αντλεί κυρίως από νεαρούς φοιτητές, αξιοποιώντας την για να υπηρετήσει τη δική του κρυφή ατζέντα. Όταν τελικά αποφασίζει να εφαρμόσει ο ίδιος γενετική έρευνα, υπεραπλουστεύοντας τη γλώσσα της δημοσιευμένης εργασίας και αδιαφορώντας για τις επιπτώσεις της στο ευρύτερο κοινό, βρίσκεται αντιμέτωπος με το δικό του δημιούργημα.

Βρισκόμαστε στο κατώφλι ενός νέου αιώνα. Το ανθρώπινο γονιδίωμα απλώνεται μπροστά μας σαν ένας χάρτης υποσχέσεων, ένα πεδίο φαινομενικά απεριόριστων δυνατοτήτων για τη βελτίωση της υγείας και της ανθρώπινης επίδοσης. Όμως, σε ποιο βαθμό είναι θεμιτό να παρέμβουμε σε αυτή τη λεπτή ισορροπία της γενετικής κληρονομιάς; Ποιος μπορεί να εγγυηθεί ότι η γνώση αυτή δεν θα χρησιμοποιηθεί για σκοπούς σκοτεινούς, ξένους προς το αρχικό όραμα της επιστήμης;

Η καρδιά αυτών των ερωτημάτων χτυπά στον χώρο της ηθικής: όχι ως αφηρημένη έννοια, αλλά ως θεμέλιο της επιστημονικής ευθύνης. Η εφαρμογή της έρευνας χωρίς εδραίωση ανθρώπινων αξιών οδηγεί αναπόφευκτα σε ένα πεδίο απρόβλεπτων συνεπειών.

Ίσως τελικά ο αληθινός κίνδυνος να μην είναι η αποτυχία, αλλά η επιτυχία: ένα δημιούργημα που υπακούει, μία βελτιωμένη ανθρωπότητα που δεν θυμάται τι έχασε στο δρόμο για την τελειότητα.

Ίσως το μέλλον της γενετικής να μην κρύβεται στα εργαστήρια ούτε στις πατέντες, αλλά στο είδος των ερωτήσεων που είμαστε διατεθειμένοι να θέσουμε. Μπορεί η γνώση να είναι φως, αλλά και το φως τυφλώνει όταν πέφτει απροειδοποίητα πάνω σε μάτια ανέτοιμα. Στον πυρήνα του DNA δεν βρίσκεται μόνο ο κώδικας της ζωής, αλλά κι ένας καθρέφτης: τι είμαστε, τι θέλουμε να γίνουμε - και τι είμαστε διατεθειμένοι να θυσιάσουμε για να φτάσουμε ως εκεί.

 

Βασιλική Δραγούνη