ΟΨΕΙΣ ΤΟΥ ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΟΥ – ΜΑΪΟΣ 2023

«Happy Valentine»

 

Το «Happy Valentine», το οποίο κέρδισε το 2ο Βραβείο Επιστημονικής Φαντασίας LARRY NIVEN 2022, είναι αφιερωμένο στους ανθρώπους που περνούν δύσκολες στιγμές στο ταξίδι της ζωής,  όταν οι αναμνήσεις τους αρχίζουν να ξεθωριάζουν και πραγματεύεται την ψυχολογική δυναμική μεταξύ του ανθρώπου και της τεχνολογίας σε μια εποχή που η τεχνολογία επαναπροσδιορίζει όλο και περισσότερο τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος.

Η υπόθεση σχετίζεται με την συνεχιζόμενη συγχώνευση ανθρώπινης και τεχνητής νοημοσύνης σε τεχνολογικές εφαρμογές. Καθώς εξελίσσεται, παρακολουθούμε μία κάρτα του αγίου Βαλεντίνου, ένα «συναισθηματικό» πρόγραμμα υπολογιστή το οποίο σχεδιάστηκε αρχικά για άλλους λόγους, να εκφράζει συναισθήματα και διαθέσεις, λειτουργώντας τελικά ως ψυχοθεραπευτής στην πορεία της ζωής μιας γυναίκας. Μέσα από εξελίξεις και ανατροπές, από την νεαρή της ηλικία όπου βιώνει έντονα τον φόβο της απόρριψης, μέχρι την εξασθένηση της μνήμης της όταν έχει φτάσει πια στην τρίτη ηλικία, παρατηρούμε την ιδέα του μη-επικριτικού υπολογιστή, ενός εμπιστευτικού «αυτιού» να της φαίνεται όλο και πιο ελκυστική. Η εξέλιξη της ιστορίας και το γλυκόπικρο τέλος της, εγείρει στον αναγνώστη πολύπλοκα ερωτήματα, όπως:

Μπορεί η οικειότητα να αναχθεί σε αλγόριθμο;

Αν στρεφόμαστε προς τα προϊόντα εξελιγμένης ψηφιακής τεχνολογίας για παρηγοριά, αν νιώθουμε πιο άνετα να μιλάμε στις συσκευές μας, τι συμβαίνει με τις σχέσεις και τις φιλίες μας;

Χάρη στις επιταγές των καιρών, οι προγραμματιστές δημιουργούν συνήθως συσκευές των οποίων οι λειτουργίες μπορεί να μας κάνουν να νιώθουμε καλύτερα, όμως δεν μας βοηθούν να στοχαζόμαστε ή να σκεφτόμαστε οδυνηρές αλήθειες. Καθώς η τεχνητή νοημοσύνη διαπερνά τις ζωές μας, θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε την πιθανότητα να περιορίσει τα συναισθήματά μας και να εμποδίσει τις βαθιές ανθρώπινες συνδέσεις, αφήνοντας τις μεταξύ μας σχέσεις  λιγότερο αμφίδρομες, πιο ρηχές και πιο ναρκισσιστικές. Όλα αυτά θα μπορούσαν να μεταμορφώσουν την ανθρώπινη επικοινωνία με ακούσιους τρόπους, κάτι το οποίο θα πρέπει να υπολογίσουμε ως κοινωνία.

Στον κόσμο πριν από την τεχνητή νοημοσύνη, οι γενετικά κληρονομημένες ικανότητες για αγάπη, φιλία, συνεργασία και διδασκαλία συνέχιζαν να μας βοηθούν να ζούμε μαζί ειρηνικά και αποτελεσματικά, επομένως οι όψεις της τεχνητής νοημοσύνης που θα έπρεπε να μας απασχολούν περισσότερο είναι αυτές που επηρεάζουν τις βασικές πτυχές της ανθρώπινης κοινωνικής ζωής - τα χαρακτηριστικά που επέτρεψαν την επιβίωση του είδους μας εδώ και χιλιετίες.

Ο φιλόσοφος του Διαφωτισμού Thomas Hobbes υποστήριξε ότι οι άνθρωποι χρειάζονταν μια συλλογική σύμβαση για να μην είναι ανοργάνωτοι και έρμαια των παθών τους. Το «κοινωνικό συμβόλαιο» ήταν η μόνη συνθήκη δυνατότητας της διανθρώπινης επικοινωνίας.

Δυστυχώς στην σημερινή εποχή οι άνθρωποι δεν έχουν το χρόνο να αναπτύξουν συγκρίσιμες εγγενείς ικανότητες για να ζήσουν με μηχανές. Πρέπει επομένως να λάβουμε μέτρα για να διασφαλίσουμε ότι μπορούν να ζήσουν μαζί μας μη καταστροφικά. Καθώς η τεχνητή νοημοσύνη αναμένεται να εισβάλει κανονικά στην καθημερινότητά μας και να ανατρέψει πολλά από όσα ξέραμε ή κάναμε μέχρι σήμερα, μπορεί να χρειαστούμε ένα νέο «κοινωνικό συμβόλαιο», αλλά αυτή τη φορά με προϊόντα εξελιγμένης ψηφιακής τεχνολογίας και όχι με ανθρώπους.